Gottfried Helnwein, acı, şiddet ve insanlık durumunu keşfeden çarpıcı, provokatif çalışmalarıyla tanınan Avusturyalı-İrlandalı bir görsel sanatçıdır. Hiperrealistik resim, fotoğraf ve karışık medyayı kullanan Helnwein, rahatsız edici imgeleri, çocukların masumiyetine odaklanarak, toplumsal kaygıların metaforu olarak kullanır. İkinci Dünya Savaşı sonrası 1948’de doğan Helnwein, savaşın toplumda yarattığı travmaları çok iyi anlayan bir sanatçıdır. Sanatçının tabu konularla karakterize eserleri korkutur, rahatsız eder ve büyüler.
(Rock sanatçısına benzeyen imajıyla Gottfried Helnwein)
Eserleri, şiddet, zulüm, toplumsal çürümüşlük ve Nasyonal Sosyalizm – Holokost karşıtı olarak anlaşılmalıdır. Şiddete maruz kalan istismar edilmiş insan bedeni ve buna eşlik eden acı Helnwein’ın ana temalarıdır. Savunmasız çocuk masumluğu, psikolojik ve sosyal korkuları somutlaştıran bir unsur olarak Helnwein eserlerinde yer alır. Eserlerinde grotesk ve güzeli bir araya getirme yeteneği, çağdaş sanat dünyasında sanatçıyı öne çıkarır. Helnwein, popüler kültür ikonlarıyla yaptığı çalışmalar ve özellikle rock sanatçısı Marilyn Manson ile olan işbirlikleriyle tanınır.
Müzik Dünyasıyla İlişkisi
Helnwein’in müzik dünyasındaki çalışmaları, görsel ve işitsel anlatıları tek bir rahatsız edici ama etkileyici hikâye olarak bir araya getirme yeteneğinin kanıtıdır. Özellikle Rammstein ve Scorpions rock ve metal müzik gruplarıyla işbirlikleri, modern müziğin görsel diline katkıda bulunmuştur.
(Gottfried Helnwein’ın Rammstein Sehnsucht albüm kapakları ve rahatsız edici görselleri)
Rammstein’ın “Sehnsucht” Albümü (1997):Rammstein’ın ikinci albümü için yaptığı ikonik kapakta Helnwein grup üyelerini cerrahi metal aparatlarla sabitlenmiş, rahatsız edici ve ve deforme olup çürümeye başlamış yüzlerle betimledi. Albümün arzu, acı ve insan kırılganlığı temalarını yansıtan bu kapak, grubun teatral ve meydan okuyucu estetiğini mükemmel bir şekilde tamamladı.
(Helnwein otoportre – Scorpions Blackout albüm kapağı)
Scorpions’ın “Blackout” Albümü (1982): Helnwein, bu ikonik albüm için gözlerine çatal saplanmış, kafası cerrahi bandajla sarılı ve çığlık atan bir adamın çarpıcı görüntüsünü yarattı. Bu kapak, albümün kaos ve isyan temalarını metaforik bir şekilde yansıttı. İlginç bir şekilde, görüntü için Helnwein kendisi poz verdi.
Her iki albüm kapağı da akılda kalıcılık ve etki açısından benzersizdir.
Marilyn Manson ile Dostluğu ve İşbirliği
Helnwein’in Marilyn Manson ile olan ilişkisi yalnızca profesyonel bir işbirliği değil, aynı zamanda karanlık, grotesk ve yanlış anlaşılan unsurlara duyulan ortak bir hayranlıktır. Manson, Helnwein’i “baba figürü” ve ruh eşi olarak tanımlamıştır. İki sanatçının dünyaya bakış açısı Nazizm karşıtlığında birleşir.
İkilinin dostluğu birçok ortak projeye ilham vermiştir. Helnwein, Manson’un turneleri için görsel tasarımlar yaratmış ve onun tartışmalı kişiliğinin şekillenmesine katkıda bulunmuştur. Her iki sanatçı da kimlik, travma ve başkaldırı temalarını kendi sanatsal ortamlarında keşfeder.
(Bir Rönesans tablosundaki Madonna – Meryem Ana- edasıyla Marilyn Manson – Gottfried Helnwein)
Gottfried Helnwein’ın Önemli Eserleri
Helnwein’in sanat dünyasında iz bırakan bazı eserleri şunlardır:
– Ninth November Night” (1988): Bu enstalasyon, Nazi Almanyası’nda Yahudilere yönelik 1938 Kristallnacht pogromunu (kıyım) anmaktadır. Çocukların ürkütücü portrelerini sergileyerek Holokost’un dehşetini ve bu karanlık dönemde kaybolan masumiyeti gözler önüne serer. Kristal Gece (Almanca: Kristallnacht), 1938’de 9 Kasım’ı 10 Kasım’a bağlayan gece, Nasyonal Sosyalist Parti idaresi tarafından düzenlenen ve Yahudiler’e âit ev, iş yeri ve sinagoglara yapılmış kanlı ve ölümcül saldırıların gerçekleştiği gecenin adıdır.
(Ninth November Night enstalasyonu – Gottfried Helnwein)
– Epiphany I (Adoration of the Magi)” (1996): Bu eserde Helnwein, SS subayları tarafından çevrelenmiş bir Bakire Meryem ve çocuk betimlemiştir. Bu çarpıcı sahne, masumiyet, putlaştırma ve tarihsel zulümler üzerine düşünmeye davet eder.
(Epiphany I – Gottfried Helnwein)
– Epiphany III (1998 ) tarihli eser, Birinci Dünya Savaşı’nın yüz ve uzuvları deforme olmuş savaş yaralılarını, uyuyan masum bir küçük kızın yattığı masanın etrafında gruplandırır. Savaş yaralılarını gösteren gerçek bir fotoğrafa dayanan eser, kurban temasını işlerken, korku ve güzelliği yanyana getiren çarpıcı bir tezat oluşturur.
(Epiphany III – Gottfried Helnwein)
– “The Murmur of the Innocents” Serisi (2009–2011): Çocukların büyük ölçekli portrelerinden oluşan bu seri, kırılganlığı ve iç gözlemi çağrıştırır ve masumiyetin kırılganlığı üzerine derin bir düşünce sunar.
(Murmur of The Innocents – Gottfried Helnwein)
– “Küçük Kız ve Oyuncak Ayı”
Helnwein’in eserlerinden biri, elinde uzuvları hasarlı veya kesik bir oyuncak ayı tutan küçük bir kızı tasvir eder. Bu sahne, çocuk masumiyetinin kaybını ve şiddetin savunmasızlar üzerindeki etkisini güçlü bir şekilde simgeler. Çocuğun masumiyeti ile oyuncak ayının tahribatı arasındaki tezat, Helnwein’in sıkça kullandığı yaralı çocuk temasını vurgular.
– Mickey Mouse Serisi
Helnwein, Mickey Mouse’u farklı ve bazen rahatsız edici şekillerde yeniden yorumlayarak, bu ikonik karakterin karanlık ve gizli yönlerini ortaya koyar. Disney’in ikonik karakteri Mickey Mouse’u kötücül ve tehditkâr bir şekilde tasvir eden Sinister Mickey, popüler kültürün karanlık yüzünü eleştirir ve masumiyetin kayboluşuna dikkati çeker. Masum ya da iyi görünen tanıdık popüler kültür ikon ve objelerinin, toplum algısı ve psikolojisi üzerindeki etkisini sorgular. Gerçekten de Sinister Mickey, klasik görüntüsü ve kocaman kulakları ile hem tanıdıktır, hem de korkutucu gülümsemesiyle adeta tanınmaz hale gelmiş bir yabancıdır. Helnwein’in bu çalışmaları, popüler kültür figürlerini yeniden yorumlayarak izleyiciyi düşündürmeyi ve rahatsız etmeyi amaçlar.
(Mickey – Gottfried Helnwein)
Marilyn Manson ve The Golden Age of Grotesque
Helnwein ve Marilyn Manson arasındaki dostluk ve sanatsal işbirliği, özellikle Manson’un “The Golden Age of Grotesque” albümünün görsel konseptinde belirgindir. Helnwein, albümün kapak fotoğraflarını çekmiş ve Manson’un grotesk estetiğini vurgulayan görseller yaratmıştır. Ayrıca, Manson ve Dita Von Teese’nin 2005 yılında İrlanda’da Helnwein’a ait Gurteen Kalesi’nde gerçekleşen düğünlerine ev sahipliği yapmıştır. Sıradışı düğüne Lisa Marie Presley dahil 60 ünlü konuk katılmıştır.
Helnwein’in eserleri, tarihsel olaylar ve insan deneyiminin karmaşıklıkları üzerine derin düşünceye ilham verir. Müzik dünyasındaki katkıları ve sanatındaki cesur anlatıları, onu unutulmaz bir sanatçı yapar. Albüm kapakları ya da sanatsal bir eser aracılığıyla, Helnwein’in çalışmaları her zaman insan deneyimine dair ürkütücü bir ayna tutar.
(Helnwein’ın Marilyn Manson fotoğrafları aşırı oldukları düşüncesiyle sansüre uğramıştır.)
The Golden Age of Grotesque albümü için Helnwein tarafından çekilen Marilyn Manson fotoğrafları aşırı ve riskli bulunmuş, plak firması bu fotoğrafları kullanmaktan kaçınmıştır. Açıkça Nazizm karşıtı olan Marilyn Manson ise bu fotoğrafların sansürlenmesini Hitler Almanyası Third Reich yıllarında Van Gogh ve Picasso gibi sanatçıların eserlerinin yasaklanmasına benzeterek ve “Adolf Hitler dejenere, dekadan ya da modern olan sanatı yasaklamıştı: benim sanatımı sansürleyenler acaba bunun ima ettiği benzerliğin farkındalar mı?” demiştir. Nazi Almanyasında vatan ve Aryan ırk konusunu işlemeyen tüm eserler ahlak dışı olarak kabul edilmiş, Naziler 5000 den fazla empresyonist ve soyut eseri yakarak imha etmişler, ünlü ressamlara ait eserleri de İsviçre’de haraç mezat satarak bedellerini partilerine aktarmışlardır. Ne yazık ki kıt algılı çoğunluk Marilun Manson’ın kıyafetleri ve şovlarıyla vermek istediği Nazi karşıtı mesajları 180 derece ters anlamıştır.
Marilyn Manson Grotesk Burlesk turnesinde (2003-2004) kullandığı SS subayı şapkasını çağrıştıran aksesuarları ve kabus gibi simsiyah yükselen konuşma kürsüsündeki Mickey kulakları ile Hitler’in Nazi partisi mitingleriyle dalga geçip eleştirir.
Sanatta Grotesk Kavramı
Grotesk, genellikle sanat, edebiyat ve mimarlık gibi alanlarda kullanılan bir terimdir ve garip, tuhaf, rahatsız edici ya da abartılı bir şekilde çarpık unsurları ifade eder. Bu terim, hem fiziksel görünüm hem de kavramsal içerik açısından çirkinlik ile güzellik arasındaki bir çatışmayı yansıtır. Grotesk, bazen mizahi, bazen de ürkütücü ya da şok edici olabilir.
(Hieronymus Bosch – Şövalye Tondal’ın Sanrıları-1479)
(Grotesk bir örnek olarak böceğe dönüşen Gregor Samsa karakteri – Kafka “Dönüşüm”)
Terim, 15. yüzyılda grotto (mağara) kelimesinden türemiştir ve Roma mağaralarında bulunan süslemelere atıfta bulunur. Bu süslemelerde alışılmadık insan, hayvan ve bitki figürleri bir arada görülür. Sanatta Barok, Rönesans ve modern dönemlerde grotesk sanat eserleri sıkça karşımıza çıkar. Örneğin: Hieronymus Bosch ve Francisco Goya grotesk figürlerin ustalarındandır. Edebiyatta Franz Kafka’nın “Dönüşüm” adlı eserinde, bir adamın dev bir böceğe dönüşmesi grotesk bir örnektir. Sahne isminde mutlak güzelliği (Marilyn Monroe) ve saf kötülüğü (cani tarikat lideri Charles Manson) biraraya getirerek adeta groteski tanımlayan ve şovlarında grotesk unsurları bol bol kullanan Marilyn Manson, groteskin ete kemiğe bürünmüş halidir.
Groteskin Ana Unsurları
1. Aykırılık ve Çarpıtma: Doğal ya da alışılmış biçimlerin abartılı bir şekilde çarpıtılması ya da değiştirilmesi: örneğin, insan ve hayvan figürlerinin birleşimi ya da orantısız ve uyumsuz anatomiler.
2. Rahatsız Edici Estetik: Güzellik ve çirkinlik arasında bir gerilim yaratarak, izleyiciyi veya okuyucuyu hem büyüler hem de huzursuz eder.
3. Karmaşıklık ve Belirsizlik: Komik ve korkunç unsurların bir arada bulunması, belirgin bir anlamdan kaçınması.
4. Mizah ve Eleştiri: Alaycı bir tonla toplumsal normlara ya da güç yapılarına meydan okumak için kullanılır.
Günümüzde grotesk, moda, müzik, sinema ve tasarım gibi birçok alanda ilham kaynağı olmaya devam ediyor. Özellikle Marilyn Manson gibi “şok” unsurunu öne çıkaran teatral sanatçılar ve Gottfried Helnwein gibi görsel sanatçılar grotesk estetiği güçlü bir şekilde kullanmaktadır. Grotesk, normlara meydan okuyan ve alışılmış güzellik anlayışını sorgulayan bir araç olarak önemini korumaktadır.
İsmi haksız yere Columbine Lisesi katliamı ile anılan, hakkında sayısız cinsel taciz davası açılan, sevgililerinin kanını içtiği bile söylenen kötü şöhretli Marilyn Manson ise MTV’den Jon Wiederhorn’a göre müzik dünyasında kendisine gerçek sanatçı denilebilecek tek kişidir. Altına imzamızı atarız.
Güzin Paksoylu
(Minnie ve Adolf – Gottfried Helnwein)
©2024@metaloda
“Her hakkı saklıdır. Kaynak göstermeden alıntı yapılamaz. Başka yerde yayınlanamaz.”
