Masalların Kralİçesİ Joanna Rowling

Progresif deathcore yazımı bitiremeden ani bir U dönüşü yaparak bu edebiyat yazımı kaleme almam gerekti çünkü bekleyemezdi. Ben sizlere demiştim: burası Metal Oda, burada ne zaman sanat, müzik ve  edebiyatın hangi türüne el atacağım belli olmaz diye.

Dün gece başlayıp, sabaha kadar elimden bırakamayıp, bitirmeden huzura eremediğim Masallar Kraliçesi Joanna Rowling’in 2021 sonlarında yayınlanan son şaheseri Noel Domuçu ile Jack’in Müthiş Maceraları bu yazımın sebebi…

Yanlış hatırlamıyorsam 90’ların sonunda soğuk bir sonbahar gününde, her zaman yaptığım gibi işyerimin öğle paydosunda İstiklal Caddesi’ndeki kitapçıları dolaşırken Yapı Kredi Yayınları’nın vitrininde Harry Potter ve Felsefe Taşı kitabını görmüştüm. Kapağındaki gözlüklü çocuk bir şey ifade etmemişti bana. Yahu nedir bu Harry Potter tantanası, alayım bari kitabı da anlayayım, düşüncesiyle kitabı alıp eve gelmiştim. O akşamı çok net hatırlıyorum çünkü sayfaları çevirmeye başlar başlamaz gözlerim faltaşı gibi açılmıştı ve bu müthiş macerayı soluk soluğa okumuştum. Bittiğinde gerisi yok mu, bitemez,  diye kalakaldığımı hatırlıyorum. Kitaptaki betimlemeler ve görsellik o kadar güçlüydü ki (kırmızı Hogwarts Ekspresi, satranç sahnesi ve uçan kanatlı anahtarlar gibi) bundan harika bir film olur diye düşünmüştüm. Hikayenin gerisini zaten biliyorsunuz. Kitaplar arka arkaya geldi: Sırlar Odası, Azkaban Tutsağı, Ateş Kadehi, Zümrüdüanka Yoldaşlığı, Melez Prens, Ölüm Yadigarları, Lanetli Çocuk. Bu kitaplar tabii hemen birbirini kovalamadı: ben ilk kitap Felsefe Taşı’ndan sonra kitaplar Türkçe’de yayınlanmadan evvel heyecan içinde hep İngilizcelerini ön siparişle satın alıp okudum. Her kitapta heyecan, korku ve gerilim dozu arttı. Yaklaşık olarak her sene yeni bir kitap yayınlandı. Burada çevirmenin ve çevirinin öneminden bahsetmek isterim: serinin ilk kitabı Harry Potter ve Felsefe Taşı usta şair ve çevirmen Ülkü Tamer’in, sonrakilerse yine usta yazar, çevirmen ve eleştirmen Sevin Okyay’ın çevirileriyle Türkçe’ye kazandırıldı: ben ilk çeviri kitaptaki akıcılığı ve özgünlüğü sonrakilerde bulamadım. Rowling’in diline sadık kalarak türetilen İç Daraltanlar, Püfür, Böcürt gibi kelimeleri çok sevdim. Kitaplarda Warner Bros.’un yayın hakları kaynaklı İngilizce kelime ısrarının kitapların büyüsünü bozduğunu düşünüyorum. Türkçe metinlerde Muggle kelimesi bir “İç Daraltan” derinliğine asla erişemedi; çünkü Muggle Türkçe değildi ve Rowling’in kelime oyunlarıyla anlatmak istediğini Türkçe’ye aktaramamıştı. Gelelim Noel Domuçu’na. Noel Domuçu’yla bir marketin kitap reyonunun alt raflarında göz göze geldik (ki marketten kitap almayı pek sevmem). Önce kapağı ilgimi çekti. Elime alınca yazarının Rowling olduğunu görüp sevindim. Eve getirdikten sonra bir süre yatak başucumda bekledi: ta ki dün geceye kadar.

Ben Noel Domuçu ile Jack’in Müthiş Maceraları kitabında ilk Harry Potter kitabıyla aynı tadı buldum: akran olduğumuzu tahmin ettiğim Hazel Bilgen’in heyecan verici çevirisine ve İngilizcelerinden daha da güzel bulduğum Türkçeleştirdiği kelimelere bayıldım: Dur Pig (DP)’yi Domuç ya da kısaca Dom yapmasına, Addie The Adress Book’u Fihrist Fihri olarak çevirmesine, beslenme çantası Lunchy’yi Beslenmecik yapmasına, Noel Domuçu’nu Nodo yapmasına, Bother It’s Gone şehrini Tüh Kaybolmuş şeklinde uyarlamasına bayıldım. St Benoit Lisesi ve İstanbul Üniversitesi Fransızca Mütercim-Tercümanlık bölümü mezunu Hazel’deki çeviri kafasıyla benimki anahtar-kilit gibi birbirine uydu. Gerçek güzel çeviri budur işte arkadaşlar: kelimeleri çevirmekle kaybolmayıp, büyük resmi kaybetmeden, çevirilen metindeki duyguyu da aktarmaktır kanımca. Aklıma gelen başka mükemmel çeviriler Orhan Veli’den La Fontaine (ki Türkçe’nın bence en büyük şairi Nazım’ın La Fontaine çevirisinden bile daha güzeldir), Sabahattin Eyüboğlu’nun Hayyam Dörtlükleri, Talat Halman’ın Shakespeare Soneleri, Mina Urgan’ın başta Thomas More Utopia olmak üzere tüm çevirileri ve daha niceleri.

Hiç spoiler vermeden –çünkü verenleri de hiç sevmem- Grimm Kardeşler, Andersen, Tolstoy ve tabii ki ustaların ustası Tolkien’den sonraki en büyük masalcının Noel’in büyüsü vurgulu bu son kitabı, bana biraz Fındıkkıran’ın Clara’sının Şekerler ve Karlar ülkesine fantastik yolculuğunu, biraz Beyaz Tavşan’ın peşinden Harikalar Ülkesi’ne giden Alice’in maceralarını, yer yer canlanan oyuncaklarıyla Christopher Robin ve Yüz Hektar Ormanı’nı, bazen Frodo ve Sam’in Yüzük macerasındaki dayanışmasını, biraz Tim Burton’un Nightmare Before Christmas’ındaki eşsiz karakterlerini, biraz da Toy Story’yi çağrıştırdı. Tabii Rowling’in uçsuz bucaksız hayal dünyasındaki yepyeni ve heyecan verici karakterler ve tabii ki “Şeyler” (ne olduklarını yazmıyorum okuyunca görürsünüz), Jim Field’in mükemmel illüstrasyonlarıyla zihnimde hayat buldu ki Rowling onun çizimlerini gördüğünde tam olarak da kendisinin hayal ettiklerini çizdiğini söylemiş!

Kitaptan aklımda kalan güzel sözler:

*Kaybetmek hayatın bir parçasıdır, dedi Dom. (benim notum: kaybettiğimiz varlıklar da dahil).

*Birden fazla şeyi sevebilirsin.

*Çünkü bütün umutlar yitirilene kadar hiçbir şey kaybedilmiş değildir.

Harry Potter serisi, Ozan Beedle Hikayeleri, Fantastik Canavarlar Nelerdir Nerede Bulunurlar, Ickabog, Çağlar Boyu Quidditch gibi şaheserlere imza atmış Rowling’in 2012’de başlayıp, pandemi sürecinde bitirip, 2021 Ekim’inde yayınladığı Noel Domuçu ile Jack’in Müthiş Maceraları kitabını çocuklarınıza hediye edin, içinizdeki çocuğu da bu harika maceradan mahrum bırakmayın diyorum.

Dipnot: Küçükken domuzcuk oyuncağına Cumcuk diye seslenen Ece’ye sevgilerimle.

©2021@metaloda
“Her hakkı saklıdır. Kaynak göstermeden alıntı yapılamaz. Başka yerde yayınlanamaz.”