YUGO ROCK NOSTALJİSİ

Bir zamanlar Yugoslavya adında bir ülke vardı. Ah, Yugoslavya… Bir zamanlar Avrupa’nın güneydoğusunda, Balkan Yarımadası’nda yer alan, farklı halkları ve kültürleri bir araya getiren eşsiz bir ülkeydi. 20. yüzyılın en ilginç ülkelerinden biri olarak görülebilir belki de. Josip Broz Tito önderliğinde, yüzlerce yıl boyunca birbirinden nefret etmiş onlarca halkın bir arada, kardeşçe yaşamayı başardığı o güzel Balkan ülkesi, Yugoslavya.

Yugo Rock Nedir?

Yugoslavya hakkında söylenecek çok şey var. Ancak bu yazıda sadece Yugoslavya’nın müzik dünyasındaki etkisine, yani Yugo Rock türüne odaklanacağız. Yugo kelimesi esasında ‘güney’ anlamına geliyor, Yugoslayva da Güney Slavya. Burada bahsettiğimiz Yugo Rock ise Yugoslavya’yı kasıp kavuran rock akımına deniyor.

Yugoslavya, diğer sosyalist rejimlerin aksine ifade ve düşünce özgürlüğüne biraz daha önem veren bir ülkeydi. Bu nedenle rock ve metal gibi batı bloğuna ait müzik türlerine daha fazla tolerans gösteriliyordu. 1970’lerde ve 1980’lerde yükselen rock ve metal müzik akımları, Yugoslavya’ya da ulaştı. Ülkenin dört bir yanından büyük rock grupları ortaya çıktı ve Yugo Rock, yavaş yavaş bir müzik türü olarak gelişmeye başladı.

Yugoslavya’da ağırlıklı olarak rock ve pop-rock türlerinde şarkılar icra edilse de, Divlje Jagode ve Osmi Putnik gibi metal grupları da bu sahnede kendine yer buldu. 1990’lardan sonra, yani Yugoslavya dağıldıktan sonra da Yugoslav ülkelerinde rock müzik popüleritesini sürdürdü. Yugoslavya dağıldıktan sonra Dubioza Kolektiv ve SARS gibi rock grupları da sahneye dahil oldu, fakat 1980’lerdeki Yugo Rock akımı geçmişte kaldı.

(Sarajevo – 1996)

Ne yazık ki, Yugo Rock’ın hikayesi iyi bir sonla bitmedi. Balkanlar’daki diğer güzel şeyler gibi, Yugo Rock da üzücü bir şekilde tarihe karıştı. 1991’de başlayan Yugoslavya Savaşları ile bir zamanlar kardeşçe yaşayan halklar birbirine düşman kesildi ve Yugoslavya’nın sonu geldi. 1990’lardan sonra çeşitli gruplar rock ve metal müzikle ilgilenmeye devam etse de, Yugo Rock, tıpkı Yugoslavya gibi, artık geçmişte kaldı.

ÖNEMLİ YUGO ROCK GRUPLARI

Yıllar içerisinde Yugoslavya’da birçok rock grubu ortaya çıktı. Bunların bir kısmı büyük popülerite yakalasa da kimi gruplar sadece ufak kitlelere hitap etti. O dönemlerde popüler olan grupların ise sadece birkaçı popüleritesini günümüze taşıyabildi. Bu listete ise ağırlıklı olarak Yugoslavya döneminde popülerleşmiş Yugo Rock grupları listelendi.

Listede yer alan grupların ve şarkıların Türkçe isimlerini de eklemek istedim. Günümüzde ağırlıklı olarak İngilizce şarkılar dinliyoruz ve az da olsak bu şarkıların ne anlama geldiğini biliyoruz. Fakat Yugoslav dillerinde herkes hakim olmaya bilir ve şarkıların anlamlarını da merak edebilir.

Divlje Jagode

Bosna-Hersek’ten çıkan bir sürü Yugo Rock grubu var, fakat bunlardan en çok öne çıkanı ve belki de en popüleri Divjle Jagode. Grubun adı esasında ‘Yaban Çilekleri’ anlamına geliyor. ‘Divlje’ kelimesi ‘vahşi’ veya ‘yabani gibi anlamlara geliyor, ‘Jagode’ ise çilekler anlamına geliyor.
Divlje Jagode’nin popüler şarkıları, Jedina Moja (Bir tanem), Motori (Motorlar) ve Krivo Je More (Suçlu Deniz) olarak sıralanabilir. 1977’de Zagreb’de kurulan grup Yugoslavya’nın en sevilen gruplarından biri olmayı kısa sürede başardı. Divlje Jagode, rock müziğin biraz daha dışına çıkarak biraz daha metal bir tarz da yakalamaya çalıştı.

Divlje Jagode’nin popülaritesi Yugoslavya sınırlarıyla da kalmadı; grup 1986’da, Londra’daki Logo Records ile beş yıllık bir anlaşmaya imza attı. Grup hem Yugoslavya’da hem de Avrupa’nın genelinde büyük bir popülerite yakalamış olsa da bu çok uzun sürmedi. Savaştan bir yıl kadar önce, 1990’da grup çeşitli anlaşmazlıklardan dolayı dağılma kararı aldı. Savaş sırasında grup üyeleri savaşa katılmadı. Grup üyelerinin bır kısmı güvenli ülkelere giderken bir kısmı Zagreb’de yardım konserleri düzenledi. Fakat savaşın hemen sonrasında grup üyeleri tekrardan bir araya gelmeye başladı ve 1995’te grup tekrardan bir araya geldi.

Plavi Orkestar

Plavi Orkestra (Mavi Orkestra) Saraybosna’nın ve Yugoslavya’nın en popüler gruplarından biri. Özellikle de Ljubi se istok i zapad (Doğu ve Batı öpüşüyor) adlı parçasıyla biliniyor. Bu parçanın popüler olması ise California Dreamin’ adlı parçanın bir çeşit yorumu olması. Plavi Orkestra’nın diğer popüler şarkıları Suada, Kaja ve Lovac I Košuta (Avcı ve Keçi) olarak sıralanabilir.

(Plavi Orkestar – 1985)

Plavi Orkestra popüleritesini günümüze kadar taşıyan birkaç Yugo Rock grubundan biri. 1981’de Saraybonsa’da kurulan grup ağırlıklı olarak aşk şarkıları icra ediyordu. 1981’den 1991’e kadar da aktif kaldı, fakat diğer birçok Yugo Rock grubu gibi 90’ların başında onlar da dağıldı.
Savaş sırasında Plavi Orkestra üyelerinin bir kısmı Slovenya’ya bir kısmı da Hırvatistan’a göçtü ve bu süreçte farklı projelerde müzik yapmaya devam ettiler. Savaş boyunca grup sahnelerden çekildi fakat 1998’de tekrardan bir araya geldiler. 1999’da Beskonačno (Sonsuzluk) isimli albüm ile sahnelere geri döndüler.

Idoli

Idoli (İdoller) Yugoslavya’nın nadir punk gruplarından biriydi. 1980 yılında Belgrad’da kurulan grup sadece Yugoslavya’nın değil fakat o dönemin en çarpıcı gruplarından biri olmayı başardı. Grubun en bilinen parçaları sırasıyla Devojko Mala (Küçük Kız), Maljčiki (Delikanlılar) ve Niko Kao Ja (Kimse Benim Gibi Değil) olarak sıralanabilir.

Diğer Yugo Rock gruplarının aksine Idoli’nin müzik hayatı pek de uzun sürmedi. 1981’de büyük bir patlama ile kurulan grup 1984’de dağılmaya başladı. Mart 1984’te Ljubljana’da sahne aldıktan sonra, grup üyeleri arasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle grup dağıldı
Idoli dağıldıktan sonra üyeleri farklı müzik projelerinde çalışmaya devam etti. Grup üyelerinden Vlada Divljan ve Zdenko Kolar çeşitli etkinliklerde ve konserlerde Idoli şarkılarını çalmaya devam etse de grubun geri dönme gibi bir durumu yok.

Crvena Jabuka

Crvena Jabuka (Kırmızı Elma) 1985’te Saraybosna’da kurulan ve popüleritesini günümüze kadar taşımayı başarmış birkaç Yugo Rock grubundan biri. Grup 1985’te hızlı bir çıkış yaptı ve kısa sürede kendisine bir hayran kitlesi topladı ve 1986’da ilk turuna çıktı. Ancak, albüm tanıtım turnesinin ilk konserini vermek üzere Mostar’a doğru yola çıktıkları sırada, grup üyeleri bir trafik kazasına karıştı ve bu kazada Ričl ve Buha hayatlarını kaybetti. Bu trajik kazaya rağmen grup çalışmalarına devam etti.

Crvena Jabuka (Kırmızı Elma)

Crvena Jabuka 1992’ye kadar Saraybosna’nın ve Yugoslavya’nın en popüler gruplarından biri olarak sahnelere çıktı. Fakat savaş başladığında grup kısa bir dağılma süreci yaşadı. Savaş sırasında grup üyelerinden Zlatko Arslanagić ve Zlatan Fazlić Sarajevo će biti (Saraybosna Dayanacak) adlı bir parça çıkardı.

Crvena Jabuka, 2000 yılında Sve što sanjam (Tüm Hayallerim) adlı albümleriyle geri dönüş yaptılar. Grubun son albümü ise 2022 yılında dinleyicileri ile buluştu. 2022 yılında çıkardıkları Neka nova jutra (Kimi Yeni Sabahlar) isimli albümleriyle Yugo Rock akımını günümüze kadar taşımayı başardılar. Crvena Jabuka günümüzde aktif olan nadir Yugo Rock gruplarından biri.

Aerodrom/Jurica Pađen

Aerodrom (Havaalanı), 1978 yılında Zagreb’de kurulan bir Hırvat ve Yugoslav rock grubudur. Aerodrom, o dönemde Hırvatistan’dan çıkan en popüler gruplardan biriydi. Grup ağırlıklı olarak Fratello (Kardeşlik) ve A Šta Da Radim (Peki Ne Yapmalıyım?) isimli parçalarıyla popüler oldu. Aerodrom bir grup olsa da grubun kurucusu Jurica Pađen her zaman daha ön plandaydı. Pađen, Aerodrom grubundan önce Grupa 220 ve Parni Valjak isimli iki farklı grupta kendisini kanıtlamıştı, ve Aerodrom popüleritesini bir sonraki seviyeye çıkardı.

Aerodrom 1982 yılında üçüncü stüdyo albümünü kaydetmek üzere İsveç’e doğru yola çıktı. Obične ljubavne pjesme (Sıradan aşk şarkıları) adlı albüm İsveçte kaydedildi. Albümde ayrıca uzun süreli ABBA üyesi Ulf Andersson’ın saksofonu ile konuk olarak yer aldı.
Aerodrom son derece başarılı bir gruptu, fakat bu başarısı pek de uzun sürmedi. Grubun diğer üyeleri ve Pađen arasında bir sürürü yaratıcı ayrılık yaşandı. Çeşitli anlaşmazlıklar sonucunda grup 1987 yılında dağılma kararı aldı. Aerodrom dağıldıktan sonra Pađen Azra isimli gruba dahil oldu.

Metal Oda’nın Notu:

Bijelo Dugme – Goran Bregovic

Saraybosna doğumlu ünlü müzisyen Goran Bregovic’in de yer aldığı Bijelo Dugme, 1970’ler ve 1980’lerde Yugoslavya’nın en ünlü rock grubuydu.

Bijelo Dugme (Beyaz Düğme) grubu

Led Zeppelin ve Black Sabbath gibi gruplardan çok etkilenen Bijelo Dugme (Beyaz Düğme) dağılınca, Goran Bregovic film müzikleri dünyasına girdi ve ilk projesini Emir Kusturica’nın Çingeneler Zamanı ile yaptı. Çok başarılı olan filmden sonra Emir-Goran işbirliği devam etti ve Arizona Dream, Kraliçe Margot, Underground gibi kült filmler ve müzikleri ard arda geldi. Goran Bregoviç, Balkanların geleneksel çok sesli müziği, pop, Güney Slav ve çingene ezgilerini harmanladığı kendine özgü müziği ile Doğu Avrupa’da ve ülkemizde çok ünlü oldu. 1997 yılında Sezen Aksu ile Düğün ve Cenaze albümünü yaptı, sayısız kere ülkemizde konserler verdi. Bijelo Dugme ile son konserlerini 2005 yılında verdi.

(Goran Bregovic)

1960’lara göz kırpan rock’n’roll nağmeleriyle 1983 yılında Yugoslavya’ya Eurovision’da dördüncülük getiren “twist” şaheseri Dzuli -Julie (Daniel Popovic)  parçasını da unutmayalım.

Bu yazımızdamüzikal tınıları bizim kulağımıza oturan Balkanların geçmişte kalan müziği Yugo Rock’a göz attık. 1991-2001 Yugoslavya İç Savaşı ve Bosna-Hersek trajedisiyle yerle bir olan Yugoslavya’dan bugünen uzanan Yogo Rock nostaljik, hoş bir seda şimdi.

Müzikle kalın,

©2025@metaloda
“Her hakkı saklıdır. Kaynak göstermeden alıntı yapılamaz. Başka yerde yayınlanamaz.”